TGAU Addysg Gorfforol ac Iechyd - Dysgu o 2026

Bydd y cymhwyster TGAU Addysg Gorfforol ac Iechyd yn cefnogi'r Cwricwlwm i Gymru drwy wneud y canlynol: 

• cefnogi'r datganiadau o'r hyn sy'n bwysig, gan roi cyfle i'r dysgwyr: 
  
  • deall y ffactorau sy’n effeithio ar iechyd a llesiant y corff. Mae hyn yn cynnwys arferion sy’n hybu iechyd megis gweithgareddau corfforol gan gynnwys chwaraeon a gweithgareddau eraill 
  • datblygu arferion gwybodus, cadarnhaol sy’n eu hannog i warchod, yn ogystal â pharchu eu hunain ac eraill. Mae’r arferion hyn yn cefnogi ymdeimlad dysgwyr o hunan-werth, eu hwyliau’n gyffredinol a’u lefelau egni 
  • datblygu’r hyder, cymhelliant, gallu corfforol, gwybodaeth a dealltwriaeth a fydd o gymorth iddyn nhw fyw bywyd iach a gweithredol sy’n hyrwyddo iechyd a llesiant y corff cadarnhaol 
  • deall sut mae penderfyniadau a gweithredoedd yn cael effaith ar y dysgwyr eu hunain, ar eraill, ac ar y gymdeithas ehangach, a hynny yn y presennol a’r dyfodol. Gall hefyd fod o gymorth i ddysgwyr ddeall y ffactorau sy’n dylanwadu ar wneud penderfyniadau, gan eu rhoi mewn gwell safle i wneud penderfyniadau mwy gwybodus ac ystyriol 
  • datblygu’r sgiliau meddwl beirniadol angenrheidiol er mwyn gallu pwyso a mesur goblygiadau posibl eu penderfyniadau 
  • deall rôl bwysig dylanwadau cymdeithasol ar eu bywydau. 
• cefnogi'r egwyddorion cynnydd drwy annog dysgwyr i: 
  
  • ailymweld â’r dysgu a chryfhau’r dysgu mewn cysyniadau yn y datganiadau o'r hyn sy'n bwysig ar draws ystod eang o bynciau ac agweddau ar addysg gorfforol ac iechyd 
  • datblygu eu hannibyniaeth a'u gweithrediaeth mewn materion sy'n ymwneud ag addysg gorfforol ac iechyd: gan arwain at gyfrifoldeb cynyddol am eu hiechyd a'u llesiant eu hunain 
  • datblygu eu gallu i wneud, cyfiawnhau a gwerthuso penderfyniadau ar draws yr ystod o ddatganiadau o'r hyn sy'n bwysig 
  • datblygu gwybodaeth gysyniadol a dealltwriaeth feirniadol mewn amrywiaeth o agweddau ar addysg gorfforol ac iechyd 
  • datblygu sgiliau ymarferol, gan ddatblygu cywirdeb a hyfedredd cynyddol 
  • trosglwyddo dealltwriaeth o'u llesiant eu hunain i lesiant eraill; gan ddod yn fwy cyfrifol yn gymdeithasol
• cefnogi'r ystyriaethau pwnc-benodol ar gyfer TGAU Addysg Gorfforol ac Iechyd drwy ddarparu cyfleoedd i ddysgwyr: 
  
  • cymryd rhan mewn gweithgareddau corfforol ac ymwneud â gwahanol rolau, cyfrifoldebau ac amgylcheddau 
  • deall pa ffactorau, dylanwadau ac ymddygiadau sy’n llywio iechyd corfforol 
  • ystyried pa benderfyniadau sy’n dylanwadu ar eu hiechyd a llesiant eu hunain ac iechyd a llesiant eraill 
  • deall manteision gweithgaredd corfforol, gan gynnwys agweddau cymdeithasol, hamdden a pherfformio, yn ogystal â sut mae’n cefnogi eu hiechyd a llesiant corfforol 
  • cymryd rhan mewn chwaraeon a gweithgareddau amrywiol er mwyn helpu i ddatblygu a mireinio sgiliau echddygol bras a manwl, sgiliau trosglwyddadwy a’r gallu i gysylltu cynnydd â dyfalbarhad a hyder 
  • deall sut y gall ffactorau ddylanwadu ar eu hiechyd a llesiant, datblygu’r sgiliau i gefnogi ymddygiadau iach yn perthyn i’r ffactorau hyn a’r hyder ac ysgogiad i gefnogi’r ymddygiadau hyn gydol oes 
  • archwilio'r ffactorau sy'n effeithio ar eu hiechyd meddwl a'u llesiant. Gall y rhain gynnwys pwysigrwydd ymarfer corff yn rheolaidd ac effaith deiet cytbwys, ymhlith pethau eraill 
  • adfyfyrio ar oblygiadau tymor byr, tymor canolig a hirdymor y penderfyniadau maen nhw’n eu gwneud. Dylai’r broses gydnabod nad oes gan ddysgwyr o angenrheidrwydd gyfrifoldeb dros lawer o’r penderfyniadau sy’n effeithio arnyn nhw a bod y cyfrifoldeb hwn yn tyfu dros gyfnod o amser. Mae’n bwysig adfyfyrio ar effaith penderfyniadau nid yn unig ar yr hunan ond ar bobl eraill a’r gymdeithas ehangach 
  • cymryd rhan mewn amrywiaeth o chwaraeon tîm a chwaraeon unigol i gefnogi eu dealltwriaeth o arferion iechyd positif a’u gweithredu. Mae hyn hefyd yn cefnogi datblygu gweithio mewn tîm, gwydnwch a hyder unigolion. Gall astudio chwaraeon hefyd ddatgloi agweddau ar hanes cymdeithasol, gwleidyddiaeth, daearyddiaeth a gwyddoniaeth Cymru ac ar draws y byd.